Fikri ve Sınai Mülkiyet Haklar Nedir? 

Bir fikri, buluşu veya tasarımı belirli bir süre boyunca ve belirli bir bölgede (ülkede) sadece fikir, buluş veya tasarım sahibinin/sahiplerinin kullanmasına, üretmesine, ticarileştirmesine veya alıp- satmasına izin veren bir tür tekel hakkıdır.

Satın alınabilir, satılabilir, haciz konulabilir, lisansla kullandırılabilir, teminat olarak gösterilebilir, miras bırakılabilir. v.s.!

Patent, Faydalı Model, Tasarım bir işletmenin gayri maddi duran varlıklarındandır. Şirketlerin bilançolarında yer alabilir. Fakat koruma süresi bitiminde hak sahipliği ortadan kalkar.

Koruma başvurusu hangi bölgeleri kapsar?

Dünya patenti yoktur!

Tekel hakkı, sadece koruma başvurusu yapılan bölge (ülke) sınırları içerisinde söz konusudur.

Örneğin Türkiye’ye başvurusu yapılan bir patentin (TR 2016/00256)sadece Türkiye sınırları içerisinde üçüncü kişiler tarafından kullanılması, üretilmesi engellenebilir. Bu süreçte USA başvurusu yapılması durumunda (US1.256.302) Amerika’da aynı şekilde buluşun koruması mümkün olabilir. Bu durumda Amerika ve Türkiye’de söz konusu fikir veya buluş hiçbir şekilde kopyalanamaz.

Ancak diğer ülkelerde koruma başvurusu yapılmaması durumunda ilgili fikir veya buluş o ülkelere hibe edilmiş olur. Bu doğrultuda fikrin veya buluşun İtalya’da koruma başvurusunun yapılmaması durumunda İtalya’da üretimi, kullanımı, satışı serbest olup ancak Amerika ve Türkiye’de üretimi, satışı yapılamaz.

Başvuru yapılan bölgede buluş sahibinin hakları nelerdir?

Başvuru veya buluş sahibi, başvuru yapmış olduğu bölgede üçüncü kişiler tarafından izinsiz olarak yapılan aşağıdaki durumlara engel olma hakkına sahiptir.

  • Patent konusu ürünün üretilmesi, alınıp satılması, kullanılması veya ihraç ya da ithal edilmesi veya bu amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka herhangi bir nedenle olursa olsun elde bulundurulması,
  • Patent konusu olan bir usulün (metodun) kullanılması,
  • Kullanılmasının yasak olduğu bilinen veya bilinmesi gereken usul patentinin kullanılmasının üçüncü kişiler tarafından başkalarına teklif edilmesi.

Fikrimi neden korumalıyım?

Fikirlerin, buluşların veya tasarımların korunması; lisanslanabilmesini, ticarileştirildiğinde gelir elde edilebilmesini, sağlayan temel noktadır.

Fikrinizi, buluş veya tasarımlarınızı iki türlü koruyabilirsiniz;

  • Gizli tutarak; Ticari SIR, Tersine mühendislik (Re)  ile çözülebilen fikirlerin, buluşların ticari sır olarak tutulması mümkün olamamaktadır.
  • Yasal Koruma ile (IP) Patent, faydalı model,  tasarım tescil, telif hakları ile fikirleri, buluş veya                            tasarımları yasal olarak korumak mümkündür.

Koruma altına alınmamış fikirler,buluşlar veya tasarımlar sebebiyle;

  • Buluş veya tasarım sahibinin harcadığı tüm emek, zaman ve para kaybedilebilir.
  • Buluş veya tasarım sahibine herhangi bir bedel ödemeksizin herkes tarafından fikri kopyalanabilir, üretilebilir.
  • Buluşçunun veya tasarımcının fikir, buluş, tasarım üzerinde sarf ettiği tüm emek, para harcamasından doğan maliyetler buluşçu veya tasarımcı tarafından sarf edilmiş olacağından dolayı diğer üreticiler fikir, buluş veya tasarım üzerinden daha az maliyetle ilerleyebilir.
  • Bir başkası tarafından aynı fikre, buluş veya tasarıma ilişkin patent hakkı elde edilebilir ve buluşçu veya tasarımcı buluşun veya tasarımın kendisine ait olduğunu ispat edemediği durumda, bu hak ile gerçek buluş veya tasarım sahibinin fikri üzerinde çalışmasına, ilerlemesine engel olunabilir.
  • Buluşçunun veya tasarımcının kendi bilgi ve tecrübesinin ürünü olan buluşun veya tasarımın ticari gelirinden de faydalanamaz hale gelmesi sağlanabilir.

Koruma türü neye göre seçilir?

Telif Hakkı: Teknik özelliği olmayan bir fikir veya sanat eserini oluşturan kişinin bu eserden doğan haklarının tümüdür. Örnek; sinema, müzik eserleri, karikatür karakterleri, resim, mimari projeler,  yazılım vb.

Patent: Patent, buluş / başvuru sahibine, buluş konusu ürünü belirli bir süre üretme, kullanma, satma veya ihraç/ithal etme hakkı veren  belgedir. Buluşu yapılan bir ürün ya da sistemin/yöntemin bütün hakları patent sahibine ait olur ve onun izni olmadan kullanılamaz. Örnek: Makineler, cihazlar, mekanik aletler, iş akış sürecine sahip yazılımlar, usuller (metotlar), süreçler, ilaçlar, moleküller, yeni bir gen elde etme metotları vb.

Faydalı Model: Buluş basamağına sahip olmayıp mevcut teknolojide yapılan geliştirmelerin kullanma, satma veya ihraç/ithal etme hakkı olan belgedir.

Usuller, bu usuller sonucu elde edilen ürünler ve kimyasal maddelere faydalı model ile korunamaz!

Tasarım: Bir ürünün bütününün ya da bir kısmının çizgi, şekil, renk, biçim, doku, malzemenin esnekliği veya süslemesi gibi insan duyuları ile algılanabilen çeşitli unsur veya özelliklerin oluşturduğu görünümdür. Örnek: Estetik ve ergonomik dizaynlar, afişler, görsel tasarımlar. vb.

Tescil şartları nelerdir?

Soru 1: Sanayiye uygulanabilir mi? Buluş, sanayinin herhangi bir dalında üretilebilir veya kullanılabilir nitelikte olmalıdır.

Soru 2: Yeni mi? Koruma başvurusunun yapıldığı tarihten önce, buluş veya tasarım konusunda dünyanın herhangi bir yerinde toplumca erişilebilir yazılı veya sözlü tanıtım, kullanım veya bir başka yolla açıklanan bilgiler olmamalıdır.

Aynı buluşu veya tasarımı sizden önce birinin bulmamış olması gerekmektedir!

Soru 3: Buluş basamağı var mı? Buluş, ilgili olduğu teknik alandaki bir uzman tarafından, tekniğin bilinen durumundan aşikâr bir şekilde çıkartılamayacak (kolayca akla gelemeyecek) nitelikte olmalıdır.

  • Bilinen yöntemlerin uygulanması,
  • Aşikâr özelliklerin kombinasyonu,
  • Bilinen bir ürünün bilinen özelliklerinden istifade eden ama yeni bir kullanımı,
  • Bilinen bir yöntemin yakın ve benzer başka bir alanda kullanımı,
  • Buluşta söz konusu ise buluş basamağının olmadığını gösterir.

Soru 4: Ayırt edici mi? Ayırt edici nitelik incelemesinde bir tasarım diğerlerinden görsel olarak farklı olmalıdır.

Fikrimin, buluşumun veya tasarımımın yeni olduğunu anlayabilir miyim?

Amerika’yı yeniden keşfetmeyin!

İyi bir Yenilik Araştırması ile fikrinizin, buluşunuzun veya tasarımınızın yeni olup olmadığı konusunda sadece kuvvetli bir öngörüye sahip olarak süreçte ilerleyebilirsiniz.

Diğer durumda süreç içerisinde sizden daha önce birilerinin aynı fikir, buluş veya tasarım üzerinde bir koruma başvurusu veya üretim, kullanım, yayın vb. tespit edildiği durumda tescil başvurunuz olumsuz olarak sonuçlandırılır.

Yenilik araştırması önemli mi?

Fikrinizin, buluş veya tasarımınızın alanınızda kimse tarafından üretilmiyor, kullanılmıyor olması, fikrinizin, buluş veya tasarımınızın yeni olduğu anlamını taşımaz!

  • Araştırma neticesinde fikrinizin, buluşunuzun veya tasarımınızın gerçekten yeni olup olmadığı konusunda öngörü sahibi olabilirsiniz. Böylelikle, bir başka patent, faydalı model veya tasarımı ihlal ederek suç işlemiş olmaktan kaçınabilirsiniz.
  • Fikrinize, buluş veya tasarımınıza ilişkin yatırım yapmadan önce riskleri önceden görebilir, sonra olabilecek yatırım kayıplarını önleyebilirsiniz.
  • Hem Türkiye hem de uluslararası alanda, sektördeki yenilikleri görebilir, teknolojiyi takip edebilir, güncel kalabilirsiniz.
  • Fuar ziyaretleri, etkinlikler, yayınlardan elde edilen bilgilerden daha fazla detay teknik bilgiye ulaşabilirsiniz.
  • Patent metinlerinden hiç düşünmediğiniz geliştirmeler, yeni fikirler edinebilir, farklı bakış açıları kazanabilirsiniz.
  • Koruma altına aldığınız fikirleriniz, buluş veya tasarımlarınız bir başkasının fikrinizi, buluş veya tasarımınızı ihlal edecek bir başvuruda bulunmasına engel olabilir hatta ilgili başvuruyu hukuken itiraz ile iptal ettirebilirsiniz.

Projeleriniz öncesinde söz konusu proje ile ilgili dünya çapında yenilik araştırması ile projenizde geliştirmeler yapabilirsiniz!

Patent araştırması nasıl yapılır?

Söz konusu patent veri tabanlarında İngilizce, Almanca ve Fransızca dilleri başta olmak üzere 81 ülkeye ait 100 milyonun üzerinde patent dokümanı yer almaktadır.

Literatürü oluşturan bilgilerin %80’i ve daha önce ifşa edilmemiş tüm yeni teknolojiler patent dokümanları içerisindedir

Patent araştırma linkleri:

TPE resmi patent araştırma sitesi

Avrupa Patent Ofisi’nin patent araştırma sitesi – ESPACENET

ABD resmi patent araştırma sitesi – USPTO

Amerika Patent başvurularının yer aldığı Google Patent veya Google Search

Yazılımlara/bilgisayar programlarına patent alınabilir mi?

Bu konuda her ülkenin kendi farklı uygulamaları söz konusudur. Türkiye ve Avrupa Patent kanunlarına göre alınamadığı, Amerika’da ise alınabildiği kanunlarda belirtilmektedir. Ancak kanunlarla bilgisayar programlarına patent alınamayacağı belirtilen Avrupa ve Türkiye’de bile bilgisayar programlarına patent alınabilen durumlar bulunmaktadır. Bunun için bilgisayar programının özelik ve teknik unsurlarının profesyonel bir patent vekili ile irdelenmesi yararlıdır.

Ankara Medipol Üniversitesi’nde IP süreci nasıl?

Patent başvuru sonrası süreç nasıl?

Başvuru öncesi nelere dikkat etmeliyim ?

Buluşlarınızı korumaya başlamadan önce;

  • Çalıştığınız kurumu/ Üniversitenizi bilgilendirin: 10 Ocak 2017 tarihli Resmi gazetede yayınlanan  “6769 Sayılı Kanun Sınai Mülkiyet Kanunu” na göre; Kanunun yürürlüğe giriş tarihinden itibaren Üniversite’ye bir bildirim yapılmaksızın yapılan başvurular için Üniversitenin sahipliği devir yolu ile alması söz konusudur. 
  • Mutlaka profesyonel danışmanlık hizmeti alın!
  • TTO’ya başvurun
  • Başkaları başvuru yapmadan önce başvuru yapın
  • İyi bir araştırma yapın
  • Kimseyle paylaşmayın
  • Buluşa dair umuma yönelik bir açıklama yapmayın
  • Buluşla ilgili bilimsel ve akademik yayınlar yapmayın

Fikri mülkiyetle ilgili sorularınız için: [email protected],  0 (312) 508 89 68

http://tto.ankaramedipol.edu.tr

Ankara Medipol Üniversitesi TTO Patent Ofisi

Ankara Medipol Üniversitesi, Merkez Kampüs, Müze Binası.
C Blok -1.Kat